του Νίκου Αϊβαλή
Η Ματωμένη Κυριακή έχει τις ρίζες της στον Ιρλανδικό Πόλεμο για ανεξαρτησία (1919-1921), ο οποίος άρχισε αμέσως μετά την μονομερή ανακήρυξη της Ιρλανδικής Δημοκρατίας και τη δημιουργία του Κοινοβουλίου (Dail Eireann). Ο Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός (Irish Republican Army), γνωστός ως IRA, λειτουργώντας περισσότερο σαν αντάρτικοι παρά σαν τακτικό σώμα, ανέλαβε δράση κατά των Βρετανικών δυνάμεων και του Βασιλικού Ιρλανδικού Σώματος που συνεργαζόταν με τους κατακτητές.
Σε απάντηση των δραστηριοτήτων του IRA, η Αγγλική κυβέρνηση δημιούργησε δυο παραστρατιωτικές ομάδες, τους «Black and Tans» και τους «Auxiliary Division». Η ψυχρότητα αυτών των δυο ομάδων και η ωμότητα των πράξεών τους, η ανεξέλεγκτη βία και η πλήρης απάθειά τους κυρίως σε δολοφονικές πράξεις κατά αθώων, ξεσήκωσαν διαμαρτυρίες ακόμα και μέσα στους Βρετανικούς στρατιωτικούς κύκλους που ήταν συνηθισμένοι σε περισσή βία. Ο IRA αναγκάστηκε να προσαρμόσει τη δράση του στα νέα δεδομένα και έτσι η Ιρλανδία μετατράπηκε σε σκηνικό συνεχούς τρόμου με καθημερινά λουτρά αίματος σε όλη τη χώρα.
Ποιοι αποτελούσαν όμως τις δυο αυτές ομάδες, ποιος τις ίδρυσε και ποιες «μεθόδους» ακολουθούσαν; Και επειδή τίποτα δεν είναι τυχαίο στην Ιστορία, ας ρίξουμε μια σύντομη ματιά σε αυτούς που έμελλε να είναι οι πρωταγωνιστές της Ματωμένης Κυριακής. ΟιBlack and Tans (μαύροι και μαυρισμένοι) δημιουργήθηκαν το 1920 απ’ ευθείας από την μόνιμη Βρετανική Δύναμη Κατοχής. Η ονομασία τους οφείλεται στην κατάμαυρη ενδυμασία που φορούσαν. Το σώμα αποτελείτο από πρώην μισθοφόρους και κατάδικους, οι οποίοι είδαν στο κάλεσμα του Βρετανικού Στρατού την τριπλή ευκαιρία για εύκολα και πολλά για την εποχή χρήματα, δωρεάν κατάλυμα και σίτιση και εξουσία για να ξεσπάσουν τα δολοφονικά τους ένστικτα.
Auxiliary Division (Βοηθητική Μεραρχία), η δεύτερη παραστρατιωτική ομάδα, είναι δημιούργημα του γνωστού και μη εξαιρετέου σερ Ουίνστον Τσόρτσιλ. Ο οποίος το 1920, ως Υπουργός Άμυνας της Βρετανίας, πρότεινε τη σύσταση των «Auxies», όπως χαϊδευτικά ονομαζόταν από τα μέλη της ομάδας (αν μπορεί κανείς να μιλήσει χαϊδευτικά για τέτοιας ολκής τομάρια), για να «βοηθούν» τις τακτικές στρατιωτικές δυνάμεις κατοχής των Βρετανών σε έκτακτες περιστάσεις. Η οποία πρόταση του Τσόρτσιλ αρχικά απορρίφθηκε για να γίνει όμως δεκτή μερικούς μήνες αργότερα.
Όσα ρεμάλια δεν είχαν προλάβει να καταταχθούν στους Black and Tans, βρήκαν καταφύγιο στους «Βοηθητικούς» με τα ίδια ακριβώς προνόμια. Η μεγάλη διαφορά με τους προηγούμενους όμως, είναι το υπόμνημα που τους έστειλε ο κύριος Τσόρτσιλ και αφορούσε τα δικαιώματά τους σε ώρα υπηρεσίας. Αυτό το χαρτί, το οποίο έφτασε στο Δουβλίνο τον Ιούλιο του 1920, καθιστούσε ύποπτο κάθε Ιρλανδό πολίτη και έδινε το δικαίωμα στους Auxies να ανοίγουν πυρ αδιακρίτως σε όποιον αυτοί θεωρούσαν πως απειλούσε την τάξη και την ασφάλεια της Μεγάλης Βρετανίας.
Έτσι έχοντας απεριόριστη εξουσία και θράσος, οι δυο αυτές ομάδες μέσα σε ελάχιστο διάστημα έγιναν διάσημες για την αγριότητά τους και τις αναρίθμητες δολοφονικές επιθέσεις τους, κυρίως κατά του άμαχου Ιρλανδικού πληθυσμού.
Ο ιστορικός ηγέτης και οραματιστής της Ιρλανδίας, Μάικλ Κόλινς, υπήρξε από το 1919 Υπουργός Οικονομικών του Ιρλανδικού κράτους, ένα πόστο όμως που χρησίμευε σαν βιτρίνα για να καλύπτει τις «ανεπίσημες» δραστηριότητες του: Ο Κόλινς στην πραγματικότητα ήταν αρχηγός της μυστικής Ιρλανδικής Δημοκρατικής Αδελφότητας και επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών τουIRA. Με αυτές τις ιδιότητες δημιούργησε μια παράνομη ομάδα από μέλη του IRA στο Δουβλίνο, η οποία είχε σαν αποστολή να εκτελεί Βρετανούς αξιωματικούς και προδότες Ιρλανδούς. Στα τέλη του 1920 η Αγγλική Ιντέλιτζενς είχε εγκαταστήσει στο Δουβλίνο μια ομάδα από 18 υψηλόβαθμους αξιωματικούς, οι οποίοι είχαν αναπτύξει ένα επικίνδυνο δίκτυο κατασκόπων και καταδοτών στην ευρύτερη περιοχή. Η ομάδα αυτή ήταν γνωστή με το συνθηματικό όνομα «Cairo Gang» (η σπείρα του Καΐρου), λόγω του ότι τα μέλη της σύχναζαν στο «Καφέ Κάιρο» της πόλης και επίσης επειδή είχαν υπηρετήσει στην Αίγυπτο στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Τον Νοέμβριο του 1920 ο Κόλινς διέταξε την εκτέλεση των Βρετανών πρακτόρων, θορυβημένος από την δράση τους και φοβούμενος την αποδυνάμωση της τοπικής οργάνωσης του IRA. Οι Ιρλανδοί πατριώτες έμαθαν τις διευθύνσεις των Βρετανών και ετοίμασαν την επιχείρηση-εκκαθάριση για την νύχτα της 20ης Νοεμβρίου. Σε αυτήν πήραν μέρος η παράνομη ομάδα του Κόλινς και μέλη του IRA από την Ταξιαρχία του Δουβλίνου. Οι στόχοι ήταν 20 Βρετανοί πράκτορες σε 8 διαφορετικές συνοικίες της πόλης. Αργά τη νύχτα της 20ηςπρος 21η άρχισε η επιχείρηση. Μέσα σε τρεις ώρες τα μέλη του IRA έκαναν εφόδους στα σπίτια των στόχων και εκτέλεσαν 14 από αυτούς, ενώ οι άλλοι 6 τη γλίτωσαν τραυματισμένοι. Από τους 14 νεκρούς, 4 ήταν ανώτεροι αξιωματικοί και άλλοι 4 ανήκαν στην ΜΙ5. Οι άνδρες του Κόλινς δεν είχαν απώλειες. Ο μοναδικός που συνελήφθη, κατάφερε να αποδράσει λίγη ώρα αργότερα. Η επιτυχία της επιχείρησης πανικόβαλλε τους Βρετανούς, οι οποίοι μέσα σε λίγες ώρες διέταξαν δεκάδες πράκτορές τους να εγκαταλείψουν το Δουβλίνο, φοβούμενοι συνέχεια εκτελέσεων.
Το μεσημέρι της ίδιας μέρας (21 Νοεμβρίου) ήταν προγραμματισμένη να διεξαχθεί στο Croke Park μια συνάντηση Ιρλανδέζικου ποδοσφαίρου (Gaelic Football) ανάμεσα στις ομάδες του Δουβλίνου και του Τιπερέιρι. Παρ’ όλη την ανησυχία που επικρατούσε στην πόλη λόγω της εξάπλωσης της είδησης για το νυχτερινό μακελειό, οι συνηθισμένοι στον πόλεμο Ιρλανδοί συνέχισαν την καθημερινότητά τους. Έτσι περίπου 5.000 θεατές βρέθηκαν στις κερκίδες του Κρόουκ Παρκ για τον αγώνα, ο οποίος άρχισε με καθυστέρηση μισής ώρας στις 3:15 μ.μ.
Την ίδια ώρα, έξω από το στάδιο, αναπτύσσονταν με μεγάλη προσοχή Βρετανικές στρατιωτικές και παραστρατιωτικές δυνάμεις, κυκλώνοντας τον χώρο και σφίγγοντας συνεχώς τον κλοιό. Στρατός, αστυνομία, Black and Tans και Auxies είχαν εντολή να αποκλείσουν το γήπεδο, να μπουν μέσα και να ανακοινώσουν με ένα μεγάφωνο πως όλοι οι θεατές θα περνούσαν από σωματικό έλεγχο για να βρεθούν τυχών κρυμμένα όπλα και όποιος δοκίμαζε να φύγει, θα τον πυροβολούσαν. Με την είσοδο όμως όλων αυτών των δυνάμεων στο γήπεδο, άρχισαν και οι πυροβολισμοί (αναίτιοι) εναντίον του πλήθους στις 3:25 μ.μ. Ο επικεφαλής της αστυνομίας δήλωσε αργότερα πως μαχητές του IRA επιτέθηκαν πρώτοι, αλλά ανταποκριτές των «Manchester Guardian» και «Daily News» διέψευσαν κατηγορηματικά την ύπαρξη οπλισμένων Ιρλανδών μέσα και έξω από το στάδιο. Με την έναρξη των πυροβολισμών δημιουργήθηκε το απόλυτο χάος. Οι θεατές έτρεχαν να ξεφύγουν από τις σφαίρες, αλλά τα πυρά διασταυρωνόντουσαν από όλες τις μεριές. Η διαφυγή ήταν αδύνατη. Γύρω από το στάδιο είχαν ακροβολιστεί κλούβες, αύρες και στρατιωτικά καμιόνια και τα πολυβόλα ξερνούσαν το θάνατο προς οποιονδήποτε κατάφερνε να διασπάσει τον κλοιό και να βγει έξω. Το μακελειό διήρκεσε ενενήντα δευτερόλεπτα. Ο επικεφαλής των Βρετανικών δυνάμεων παραδέχτηκε αργότερα πως «οι άντρες του ήταν ερεθισμένοι και εκτός ελέγχου». Μόλις έπαυσε το πυρ, οι Βρετανοί είχαν αδειάσει ήδη 114 δεσμίδες αυτομάτων όπλων (45.600 σφαίρες) μέσα στο γήπεδο και 50 δεσμίδες πολυβόλων (32.500 σφαίρες) έξω από αυτό. Εννέα Ιρλανδοί ήταν ήδη νεκροί, ενώ άλλοι πέντε υπέκυψαν λίγη ώρα αργότερα στα τραύματά τους. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν η άτυχη Τζένη Μπόιλ, που είχε πάει στον αγώνα με τον αρραβωνιαστικό της, τον οποίο θα παντρευόταν πέντε μέρες αργότερα, καθώς και δυο ανήλικα αγόρια ηλικίας 10 και 11 χρονών. Δυο ποδοσφαιριστές, ο Μίχαελ Χόγκαν και ο Τζιμ Έγκαν, πυροβολήθηκαν επίσης εν ψυχρώ. Οι τραυματίες υπολογίστηκαν σε πάνω από 300. Οι Βρετανικές δυνάμεις δεν είχαν καμία απώλεια. Μόλις καταλάγιασε λίγο ο πανικός, η αστυνομία έκανε έλεγχο για όπλα. Η επίσημη αναφορά παραδέχτηκε πως δεν βρέθηκε ούτε ένα. Οι κάτοικοι του Δουβλίνου και της Ιρλανδίας υποδέχτηκαν με τρόμο την είδηση της σφαγής στο Croke Park. Δυο στρατοδικεία στήθηκαν για να αποδοθούν ευθύνες, καταλήγοντας στο ομόφωνο συμπέρασμα πως «οι πυροβολισμοί άρχισαν χωρίς να δοθεί ανάλογη διαταγή και ήταν εντελώς αδικαιολόγητοι και αντίθετοι προς την σωστή αντιμετώπιση της κατάστασης».
Τα πορίσματα αυτά κρατήθηκαν μυστικά από την Βρετανική Κυβέρνηση για ολόκληρες δεκαετίες και δόθηκαν στη δημοσιότητα πρόσφατα. Την ίδια μέρα ένας Ιρλανδός προδότης, ο James Ryan, κατέδωσε δυο από τους αγωνιστές του IRA που είχαν πάρει μέρος στο σχεδιασμό των δολοφονιών της «Σπείρας του Καΐρου», τους Dick McKee και Peadar Clancy. Η αστυνομία τους έπιασε μαζί με έναν τρίτο, άσχετο με τα γεγονότα φίλο τους και τους μετέφερε στο Dublin Castle, όπου αφού τους βασάνισε, τους εκτέλεσε εν ψυχρώ με την δικαιολογία πως προσπάθησαν να δραπετεύσουν. Ο καταδότης δολοφονήθηκε άγρια τον Φεβρουάριο του 1921 από πατριώτες του IRA. Η αθλιότητα των Black and Tans και των Auxies, βοήθησε στην ουσία τους Ιρλανδούς να στραφούν κατά του «Στέμματος». Οι μαζικές δολοφονίες άμαχων αντρών, γυναικών και παιδιών, δημιούργησαν διεθνή πρωτοσέλιδα και πλήγωσαν το κύρος της Βρετανικής Μοναρχίας. Για να αποσπάσουν την διεθνή προσοχή και κατακραυγή, οι Βρετανοί έδωσαν μεγάλο βάρος στους νεκρούς αξιωματικούς τους, τις σορούς των οποίον περιέφεραν στους δρόμους του Λονδίνου.
Στην Ιρλανδία, ο συνδυασμός της αποδυνάμωσης του Βρετανικού δικτύου κατασκοπίας με την «εκκαθάριση» της «Σπείρας του Καΐρου» και ο καταστροφικός απόηχος που είχε στους Ιρλανδούς η Ματωμένη Κυριακή, τραυμάτισαν θανάσιμα την Βρετανική παρουσία στην Ιρλανδία και αύξησαν την υποστήριξη των κατοίκων στην δημοκρατική κυβέρνηση του Ντε Βαλέρα. Στους επόμενους μήνες οι δυο παραστρατιωτικές ομάδες που πρωταγωνίστησαν στην άνανδρη επίθεση στο Κρόουκ, οι Black and Tans και οι Auxies, καταδιώχθηκαν από ορκισμένους εκτελεστές του IRA. Σήμερα τα γεγονότα της 21ης Νοεμβρίου του 1920 διατηρούνται ολοζώντανα στη μνήμη των Ιρλανδών. Στα χρόνια που ακολούθησαν, το Κρόου Παρκ, έγινε σύμβολο θυσίας και αντίστασης, ενώ στις εγκαταστάσεις του πολλές φορές βρήκαν καταφύγιο ομάδες του IRA, έπειτα από επικίνδυνες αποστολές. Ακόμα δεν έχει διευκρινιστεί αν αληθεύει η φήμη του «νομίσματος». Σύμφωνα με αυτήν, οι Άγγλοι αξιωματικοί έπαιξαν κορώνα-γράμματα τον τόπο της επίθεσης, ανάμεσα στο Κρόουκ Παρκ και την Σακβάιλ Στριτ (τον κεντρικό εμπορικό δρόμο του Δουβλίνου).
Το Κρόουκ Παρκ είναι το μεγαλύτερο στάδιο της Ιρλανδίας και το τρίτο πιο μεγάλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με χωρητικότητα 82.500 θεατών. Βρίσκεται στο Δουβλίνο και χτίστηκε το 1884. Ανήκει στην Ιρλανδική Αθλητική Ομοσπονδία του Γκαέλικ. Τα τελευταία χρόνια στο Κρόουκ Παρκ φιλοξενούνται οι τελικοί των εθνικών πρωταθλημάτων ράγκμπι, του ποδοσφαίρου και του γκαέλικ.
(sport24)
